«با همه ی دشواری های این داستان، با وجود ِ زحمت ها، تردید ها، نومیدی ها، و برخلاف ِ وسوسه های ناگهانی برای تمام کردن ِ ماجرا، من بی وقفه در درون خود عشق را، چونان یک ارزش، تأیید می کنم. در جواب ِ تمام ِ استدلال ها یی که نظام های مختلف برای افسون زدایی، محدود، کم رنگ، و به کل بی اعتبار کردن ِ عشق اقامه می کنند، من هم چنان پا بر زمین می کوبم که: «می دانم، می دانم، ولی با این همه هنوز ...» من این بی ارج کردن ها را به یک اخلاق تاریک اندیش نسبت می دهم، به یک جور واقع گرایی ِ ساختگی، که در مقابل اش واقعیت ِ ارزش را عَلـَم می کنم: من در مقابل ِ هر آن چه که در عشق «جواب نمی دهد»، تأییـد ِ آن چه که ارزنده است را قرار می _­دهم. این سرسختی صدای اعتراض ِ عشق است: به ازای هر یک از بی شمار دلایل ِ موجه برای عشق ورزیدن به گونه ای دیگر، عشق ورزیدن به صورتی بهتر، عشق ورزیدن بدون عاشق بودن و مانند آن، ندای سرسختی به پا می خیزد که کمی ديرتر می پاید: ندای عاشق ِ مهارناپذیر.»
--رولان بارت، سخن عاشق

بله. عاشق، اگرچه رنجور و دل خسته و ناکام است، اما به شما اجازه نمی دهد ارزش ِ عشق اش را زیر سؤال ببرید. دو پا را در یک کفش کرده است که هر خیانتی هم روا باشد، از تن درآوردن ِ جامه ی عشق به هیچ وجه ممکن نیست. نه که بگوید نمی توانم، می گوید نمی خواهم. واقعاً چرا؟ این اتاق تنگ و تاریک چه دارد که عاشق از آن بیرون نمی آید؟ آیا تا به حال سعی کرده است از آن بیرون بیاید؟ منظورم سعی کردن های پنهانی اش برای یکی دو ساعت فراموش کردن ِ معشوق نیست. فراموش کردن ِ معشوق با کنار گذاشتن ِ عشق فرق می کند. در فراموشی، شاید فراموش کنی که به او فکر کنی یا به او عشق بورزی. اما کناره گرفتن از عشق مستلزم فراموش کردن ِ چیزی یا کسی نیست. نیازی به ندیدن و حرف نزدن با معشوق ندارد. عاشق اگر عشق را کنار بگذارد، معشوق را بیرون از هاله ی عشق اش ملاقات می کند. نه آن طور که همیشه می دید اش، بل که روی زمین.

در این چرا مانده ام. این که چه طور کسی که خودش را سکولار قلمداد می کند و از تقدس گرایی بیزار است هنوز می تواند به لباس عشق در آید. خداپرستی ِ خداباوران - این موجودات ِ مرموز- هم آیا از جنس عاشق بودن ِ من و شما ست؟ مسئله ای است که از پایبند نبودن به آن ناتوان اند؟ اگر این طور باشد که باور و اعتقاد شان امری نیست که با چیزی از جنس بحث و استدلال فرو بریزد. یا شاید کاملاً برعکس، عشق من و شما هم ممکن است با بحث و استدلال سرد شود. هر چه باشد عشق هم، سوای ابعاد ِ گوناگون دیگرش، در بطن خود شامل یک باور ِ ایمانی ست به چیزی شبیه به این که عشق «وجود دارد». یا (اگر عاشق واقع گرایی افلاطونی را مشکل می یابد!) باور به این که به هرحال این تجربه ای که در افراد مختلف کم و بیش مشابه است و عشق اش می نامیم یک تحفه ای دارد که در جای دیگری یافت نمی شود. یک جور ویژه گی، ارزش، زیبایی، یا قداست، که برای زندگی در این جهان ِ زمخت و خالی ضروری است. بله.. این جمله ی آخر عجیب یادآور ِ همان استدلال ِ آشنای هنوزخداباوران ِ پراگماتیست ِ جهان مدرن است (جهانی که به واقع زمخت و خالی هم هست).

این ویژه گی و زیبایی و ارزش را اما ظاهراً کسی نمی داند که از کجا آمده اند. اگر می شد این ها را به معادلات معمول سود و زیان یا مشتقات مرتبه ی چندم شان ترجمه کرد که اسم ِ موضوع ِ سخن عشق نبود. اما این که نمی شود آن ها را به معادلات معمول فرو کاست هم به خودی خود نباید چیزی (مگر همان ویژه گی) به آن ها بیفزاید. یعنی این که فرو- کاسته نمی شود را نباید به معنای تحت الفظی اش گرفت. دلیلی ندارد فکر کنیم که عشق فرا- تر از این معادلات است، یا زمختی اش از آن ها کم تر است.

اصلاً شاید برعکس باید انتظار داشت که دقیقاً فردی که در مورد وجود خدا سکولار است خودش را به دست عشق بسپرد. شاید این کنار گذاشتن ِ هم زمان ِ هر دو باور است که سخت است. این تهی شدن ِ ناگزیر ِ زندگی از معنا. معنا؟ چرایش را نمی دانم اما انگار هر چیزی که فارغ از معادلات سود و زیان برای آدمی عزیز باشد معنا دار می شود و معنا دار می کند. همان طور که خدا برای خداباوران با تِلوس و غایت بودن اش معنا بخشی می کند، معشوق هم با محبوب و مطلوب بودن اش جهان عاشق را رنگی دیگر می زند.

این دو "معنا" اما به غیر از این که خارج از نظام سود و زیان قرار می گیرند، شباهت دیگری هم دارند. هر دو شان به نوعی هم جبری هستند و هم جزمی. با هیچ کدام نه انتخابی در کار است و نه جایی برای شک و تردید باقی می ماند. تقدس ِ خدا را اگر باور کردی دیگر پرستیدن و نپرستیدن اش دست ِ تو نیست. یعنی اساساً هر کسی بنا به فطرت و طبیعت اش رو به سوی غایت خویش دارد و لاغیر. عشق هم که تکلیف اش روشن است. نه با سعی و اراده می توان عاشق شد و نه می توان به خواست خود از آن دست کشید. انگار حتی نمی توان "خواست" از آن دست کشید. مگر شاید وقتی که آن باور ِ ایمانی ِ مرموز به وجود و ارزش و مرتبه ی والای عشق پایین بیافتد و بشکند. شاید آن وقت است که انسان ِ حقیقتاً سکولار می تواند در پی ِ معنا دهنده ی دیگری برای زندگی اش بر آید. معنا دهنده ای که شاید آن هم به جز "ویژه گی" و تفاوت با نظام سود و زیان چیزی برای نازیدن به خود نداشته باشد، اما شاید دست کم بتوان امید داشت که این بار معنایی که به زندگی می دهد معنایی جبری و جزمی نباشد.